با توجه به مطالب ارائه شده، در اصطلاح عامیانه، وقتی به کسی مجنون گفته می‌شود، به شخصی اشاره می‌کنیم که قوه عقل و درک کافی ندارد و عملکرد و رفتارش در نظر عقلانیانه به نظر نمی‌رسد. عبارت “دیوانه” نیز برای توصیف همین وضعیت استفاده می‌شود، به معنای شخصی که در رفتار و عملکرد خود عقلانیت را از دست داده است. بنابراین، مجنون به کسی گفته می‌شود که قوه عقل و درک ندارد و در اصطلاح عامیانه به شخص دیوانه گفته می‌شود.
در شرایط صحت عقد نکاح، قصد و اراده طرفین به عنوان یکی از عناصر اساسی شناخته می‌شوند. قصد و اراده طرفین برای ورود به عقد نکاح ضروری است و باید به طور آگاهانه و ارادی انجام شود.
بنابراین، اگر فردی مانند مجنون، قصد و اراده صحیح برای عقد نکاح را نداشته باشد و قادر به انجام تصمیم‌گیری عقلانی در این زمینه نباشد،قوانین مربوط به نکاح و ازدواج در این مورد تفاوت دارند.
انواع جنون
- جنون ادواری: در این نوع از جنون، فرد تحت تأثیر تغییرات جدی در واقعیت و تماس با جهان خارجی قرار می‌گیرد. علائم اساسی این نوع جنون شامل هلاوسیوناسیون‌ها (تجربه حسی‌ها بدون وجود محرک خارجی) و وهم (داشتن باورها و دیدگاه‌های غلط و نامعقول) می‌شود. برخی از مثال‌های اختلالات جنون ادواری عبارتند از اسکیزوفرنی، اختلال افسردگی و هلاوسیناسیون‌ها ، اختلال وسواسی-اجباری و هلاوسیناسیون‌ها و اختلال وسواسی-اجباری وغیره.
- جنون دائمی : در این نوع جنون، شخصیت فرد به صورت پایدار و مستمر تحت تأثیر اختلالات روانی قرار می‌گیرد. افراد مبتلا به جنون دائمی ممکن است الگوهای نامناسبی در رفتار، احساسات و تفکر خود داشته باشند که به طور قابل توجهی با معیارهای اجتماعی مغایرت دارند. برخی از اختلالات جنون دائمی عبارتند از اختلال شخصیت انطوائی، اختلال شخصیت نرسیسیستی ، اختلال شخصیت بی‌ثبات و اختلال شخصیت پارانوئید و غیره.
در چه صورت نکاح مجنون ممکن است
بر اساس ماده 88 قانون امور حسبی در صورتی که پزشک ازدواج مجنون را لازم بداند، قیم با اجازه دادستان می‌تواند برای مجنون ازدواج کند. این ماده به معنای آن است که در صورتی که پزشک تشخیص دهد که فردی به عنوان مجنون شناخته می‌شود و از انجام عقد نکاح عقلانی و منطقی غایب است، قیم (فردی که مسئولیت امضای عقد نکاح را بر عهده می‌گیرد) با اجازه دادستان می‌تواند به عنوان وکیل این فرد عقد نکاح را انجام دهد.
بنابراین، در صورتی که پزشک تشخیص دهد که فرد به عنوان مجنون شناخته می‌شود و شرایط دیگر قانونی نیز برقرار باشد (مانند رعایت شروط قانونی مربوط به ازدواج)، قیم با اجازه دادستان می‌تواند عقد نکاح را برای این فرد انجام دهد.
حکم نکاح مجنون ادواری
اگر فردی به عنوان “مجنون ادواری” شناخته شود که در بعضی از اوقات قوه تمیز داشته و قادر به انجام تصمیم‌گیری عقلانی و ارادی است، ممکن است در برخی موارد بتواند با قصد و اراده خود به انعقاد نکاح بپردازد.
با این حال، برای انعقاد نکاح در قوانین ازدواج و نکاح در ایران، علاوه بر قدرت تمیز، شرایط دیگری نیز وجود دارد که باید رعایت شوند. برخی از این شروط شامل رضایت طرفین، شهادت دو شاهد معتبر، رعایت مقررات دینی و قوانین مربوطه است.
مدارک مورد نیاز برای نکاح مجنون
در قانون جمهوری اسلامی ایران، مدارک خاصی برای نکاح مجنون در نظر گرفته نشده است. اصولاً، مدارک مورد نیاز برای انجام نکاح مجنون مشابه مدارک نکاح عادی است. این مدارک عبارتند از:
- شناسنامه: شناسنامه‌های معتبر طرفین برای تأیید هویت و اطلاعات شخصیشان.
- شهادتنامه تحصیلی: در صورت داشتن سوابق تحصیلی، می‌تواند شهادتنامه تحصیلی از مدارس رسمی یا معتبر را ارائه کنید.
- شهادت ازدواج قبلی: در صورت ازدواج و جدایی قبلی، باید شهادت ازدواج قبلی و شهادت طلاق (در صورت وجود) را ارائه کنید.
- پاسپورت یا کارت ملی: مدارک شناسایی مانند پاسپورت یا کارت ملی برای تأیید هویت شما مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تصاویر پرسنلی: عکس‌های پرسنلی از طرفین ممکن است برای انجام امور ثبتی و اداری مورد استفاده قرار گیرد.
- شاهدان: برای انجام عقد نکاح، شاهدان معتبری که شخصیت و هویت آنها قابل تأیید باشد، لازم است.
طلاق از فرد مجنون
در قانون جمهوری اسلامی ایران، ماده 88 مربوط به شرایط طلاق مجنون است. ماده 88 آمریت دارد: “هر گاه طلاق زوجه مجنون لازم باشد، به پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه، قیم طلاق می‌دهد.”
این ماده نشان دهنده این است که برای طلاق مجنون، نیاز به تأیید دادستان و تصویب دادگاه است. طلاق مجنون به معنای فردی است که به دلایل روانی و روانشناختی قادر به ادامه زندگی مشترک نیست و روانی خود را از دست داده است.
برای اجرای طلاق مجنون، روند زیر اعمال می شود:
- دادستان: ابتدا باید طلاق مجنون توسط زن به دادستان گزارش شود. دادستان بررسی می‌کند و در صورت تأیید مجنون بودن وضعیت، پیشنهاد طلاق مجنون را به دادگاه می‌دهد.
- دادگاه: دادگاه بررسی می‌کند و در صورت تأیید طلاق مجنون، تصویب می‌کند. دادگاه قیم طلاق را تعیین می‌کند. قیم طلاق، فردی است که مسئول تسویه مسائل مالی و مالیاتی مرتبط با طلاق مجنون است.
اثبات جنون همسر
در قانون جمهوری اسلامی ایران، برای اثبات مجنون بودن همسر و درخواست طلاق مجنون، لازم است مدارک و شواهد موردی ارائه شود. این مدارک و شواهد معمولاً برای اثبات وجود وضعیت مجنونیت و ناتوانی همسر در ادامه زندگی مشترک ارائه می‌شوند. البته، دقت کنید که در عمل، روند اثبات مجنون بودن همسر ممکن است متفاوت باشد و به تشخیص دادگاه و قوانین مربوطه وابسته است. در زیر، به برخی از مدارک و شواهدی که ممکن است برای اثبات مجنون بودن همسر مورد استفاده قرار بگیرند، اشاره می‌کنم:
- گزارش پزشکی: گزارش پزشکی از جانب روانپزشک یا متخصص روانشناسی می‌تواند به عنوان شواهدی مورد استفاده قرار گیرد. در این گزارش، تشخیص حالت مجنونیت و ناتوانی همسر برای ادامه زندگی مشترک توسط پزشک ذکر می‌شود.
- گزارش خانوادگی: شواهدی نظیر شهادت خانواده و اعضای محیط نزدیک، شواهد نوشتاری از طرف خانواده یا دیگران که تجربیات و رفتارهای غیرعادی همسر را تأیید می‌کنند، می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
- گزارش قوانین محلی: در برخی موارد، افراد دیگری نیز می‌توانند به عنوان شواهد و شاهدان معتبر در دادگاه حاضر شوند و بر اساس توصیفات و شواهد خود، ناتوانی همسر را در ادامه زندگی مشترک تأیید کنند.