مهریه چیست
در جمهوری اسلامی ایران، مهریه یکی از حقوق مهم زنان و مردان در ازدواج است و تعیین آن بر اساس شرع و ضوابط مربوطه انجام می شود. مهریه به عنوان یک مالیات در نظر گرفته نمی شود و به عنوان یک حق متقابل بین هر دو طرف در ازدواج محسوب می شود.
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی، مهریه باید به صورت معقول و بر اساس وضعیت اقتصادی طرفین تعیین شود. این به معنای آن است که مهریه نباید خیلی کم و یا خیلی زیاد باشد و باید با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی هر دو طرف تعیین شود. در صورتی که مهریه به صورت نامعقول و بیش از حد باشد، مراجع قضایی می توانند این مهریه را کاهش دهند.
همچنین، در صورتی که زوجی به هر دلیلی نتواند مهریه را به زن خود پرداخت کند، می تواند با درخواست به دادگاه، مهریه را به شکل اقساطی و یا به صورت دیگر تعیین شده تأخیری پرداخت کند. اما در صورتی که زوج از پرداخت مهریه خودداری کند، مراجع قضایی می توانند با توجه به شرایط مورد بررسی، پرداخت مهریه را برای او الزامی کنند.
لازم به ذکر است که در صورتی که زوجی که مهریه را به زن خود پرداخت کرده است، از زن خود طلاق بگیرد، مهریه به عنوان یکی از شرایط طلاق به محض صدور حکم قضایی باید به زن پرداخت شود.
دریافت مهریه پس از فوت شوهر
در صورت فوت شوهر، طبق قوانین و ضوابط مربوط به ارث، بدهی های مالی شوهر باید پرداخت شود و پس از آن، اگر مهریه‌ای باقی مانده باشد، طبق قواعد ارث بین ورثه تقسیم می شود.
اما اگر زوجه به دلیل عدم پرداخت مهریه توسط شوهر، می‌خواهد این مهریه را مطالبه کند، می تواند با تنظیم دادخواست به دادسرا خانواده مراجعه کرده و درخواست مطالبه مهریه را ارائه دهد.
در این موارد، تاریخ فوت شوهر به عنوان اساس محاسبه مهریه قرار می گیرد و زوجه می تواند طبق شاخص سال فوت شوهر، مهریه خود را دریافت کند. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که مهریه زوجه، افزون بر ارث، به وی تعلق می گیرد و زوجه می تواند به مطالبه ارث و همچنین مهریه خود اقدام کند.
در قانون جمهوری اسلامی ایران، شرایط پرداخت مهریه پس از فوت شوهر نیز تعریف شده است. به طبق مواردی که در پرسش قبلی ذکر شد، وراث بیش از کل ماترک متوفی مسئولیتی برای پرداخت مابقی مهریه زوجه بعد از فوت شوهر ندارند و مهریه زوجه در شروط مساوی، به عنوان دین ممتاز محسوب می‌شود و نسبت به سایر طلبکاران زوجه توانایی اولویت وجود دارد.
همچنین، در صورتی که زوجه در زمان ازدواج دوشیزه بوده و هیچ نزدیکی بین زوجین واقع نشده باشد، زوجه متوفی توانایی دارد کل مهریه را از محل ماترک وصول کند. همچنین، اگر مهریه زوجه به صورت وجه نقد باشد، تا وقت فوت شوهر به نرخ روز محاسبه می‌شود و اگر مهریه زوجه بعد از فوت شوهر سکه باشد، ملاک عین سکه است.
در ضمن، در صورتی که زوجه تا قبل از طلاق باکره باشد، می‌تواند درخواست تمام مهر را از شوهر کند و سزاوار تمام مهر است،
در قانون جمهوری اسلامی ایران، وظیفه پرداخت مهریه پس از فوت شوهر به وراث شوهر واگذار می‌شود. با این حال، در صورتی که شخص فوت شده مالی برای پرداخت مهریه زوجه به اندازه کافی نداشته باشد، وراث شوهر مسئولیتی در برابر پرداخت مهریه او ندارند و زن، قادر به مطالبه مهریه خود نخواهد بود.
به علاوه، در صورتی که اموال به جا مانده از شوهر کم باشد و در این بین چند نفر طلبکار وجود داشته باشد، هر کدام زودتر مالی را از شخص فوت شده توقیف کنند، اولویت با اوست. به عبارت دیگر، طلبکاران در اولویت هستند و در صورت کمبود اموال، پرداخت مهریه به زوجه از اموال باقیمانده صورت می‌گیرد.
در نهایت، برای پیگیری مهریه پس از فوت شوهر، زوجه می‌تواند از طریق وکیل خود به دادگاه خانواده مراجعه کند و درخواست مطالبه مهریه خود را ارائه دهد. در صورتی که هیچ اموالی برای پرداخت مهریه وجود نداشته باشد، زوجه نمی‌تواند مطالبه مهریه خود را از وراث شوهر کند.
در قانون جمهوری اسلامی ایران، شرط گرفتن مهریه ممکن است برای زوجه در قرارداد ازدواج تعیین شود. با این حال، طبق ماده ۱۰۸۲ ضابطه مدنی، به هنگام اینکه پیوند فرم می‌گیرد، زوجه مالک تمام مهریه می‌شود و هر تصرفی که بخواهد می‌تواند در آن بنماید. به عبارت دیگر، زوجه پس از ازدواج می‌تواند مهریه خود را بدون شرط گرفتن از شوهر مطالبه کند.
در صورتی که بین زوجین نزدیکی فرم نگرفته باشد و کار به طلاق ببرد، طبق ماده ۱۰۹۲ ضابطه مدنی، به زوجه نصف مهریه می‌رسد. در این صورت، شوهر می‌تواند مازاد مهریه را که قبلاً پرداخت کرده است، به او بازگرداند.
بنابراین، در عمل، شرط گرفتن مهریه در ایران به شکلی که در برخی قراردادهای ازدواج درج می‌شود، ممکن است موجب اختلافات و مشکلات در آینده شود.
آیا مهریه باید به صورت نقدی پرداخت شود؟
مهریه برای پرداخت به صورت نقدی الزامی نیست و می تواند به صورت اموال و دارایی‌های دیگر پرداخت شود. در واقع، طبق قوانین وضع شده در ایران، مهریه می‌تواند به صورت پول نقد، ملک، خودرو و سایر دارایی‌های قابل انتقال به زوجه پرداخت شود.
اگر مهریه به صورت دارایی‌های غیرنقدی پرداخت شود، باید ارزش آنها به صورت مشخص شده در عقد از قبل تعیین شده باشد. اگر نمی‌توان ارزش دارایی‌های غیرنقدی را تعیین کرد، می‌توان با توافق طرفین و تأیید دادگاه، دارایی‌های مورد نظر را به میزان ارزش معادل پول نقد پرداخت کرد.
بنابراین، زوجه می‌تواند به صورت مشروط در عقد مهریه، نوع و شکل پرداخت مهریه را تعیین کرده و در صورت پرداخت آن به هر شکلی، باید به تعهد خود در این خصوص عمل کرد.
لازم به ذکر است که در بعضی موارد، قوانین و شرایط مربوط به مهریه پس از فوت شوهر، بسته به مذهب و فرهنگ مردم در مناطق مختلف کشور، ممکن است متفاوت باشد. بنابراین، در صورت نیاز به این موضوع، به قوانین و ضوابط مربوطه در منطقه مورد نظر باید مراجعه شود.
گرفتن مهریه از پدر شوهر
در قانون جمهوری اسلامی ایران، پس از فوت شوهر، مهریه او از سهم الارث او قابل دریافت است. با این حال، در مورد گرفتن مهریه از پدر شوهر پس از فوت شوهر، باید بر اصل قانون مدنی توجه کرد. به طور کلی، پدر شوهر در مورد مهریه خانم، مسئولیتی ندارد و زوجه تنها از سهم الارث شوهر خود می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند.
اگر شوهر در زمان حیات خود مهریه خانمش را پرداخت نکرده باشد، زوجه می‌تواند با تنظیم دادخواست به دادسرای خانواده مهریه خود را مطالبه کند. در این صورت، پس از تقسیم ترکه و اموال متوفی، مهریه زوجه از سهم الارث شوهر قابل دریافت است.
بنابراین، در قانون جمهوری اسلامی ایران، پدر شوهر مسئولیتی در مورد پرداخت مهریه خانم ندارد و زوجه تنها از سهم الارث شوهر خود می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند.