همه چیز درباره حضانت فرزندان!

حضانت به معنای حفظ کردن ، درکنار گرفتن ، پرورش دادن ، نگاهداری و تربیت اطفال می باشد .

به موجب قانون مدنی : نگاهداری اطفال همحق و هم تکلیف پدر و مادراست.

حضانت هم حق والدین است و هم تکلیف آنان. بنابراین نمی توان حق نگهداری و تربیت فرزند را بدون دلیل موجه و حکم دادگاه از پدر و مادر سلب کرد. از سوی دیگر، پدر و مادر نمی توانند از نگهداری و تربیت فرزند خود سرباز زنند.

به موجب قانون مدنی « پدر و مادر مکلف هستند که در حدود توانایی خود به تربیت اطفال خویش بر حسب مقتضی اقدام کنند.»سهل انگاری در نگهداری و تربیت کودک موجب سقوط حق حضانت می شود.

* اشخاصی که نگهداری فرزندان حق و تکلیف آنها است :

 زمانی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی می کنند نگهداری بر عهده هر دوی آنها است .

 اما درصورتی که پدر و مادر از یکدیگر جدا زندگی می کنند حضانت چنین فرزندانی ، چه پسر باشد و چه دختر، تا 7 سالگی با مادر و پس از آن با پدر است و مشخص نیست حضانت تا چه سنی ادامه دارد. اما طبق فتاوای فقها و رویه قضایی مدت حضانت تا بلوغ شرعی است و بعد از این سن انتخاب با خود فرزند می باشد ؛

 -توضیح اینکه حضانت مخصوص اطفال است و با رسیدن به سن بلوغ (در پسر 15 سال تمام قمری و در دختر 9 سال تمام قمری) دادگاه خود را فارغ از رسیدگی درخصوص حضانت دانسته و فرزندان حق انتخاب ادامه زندگی نزد یکی از والدین را خواهند داشت که در هر صورت تأمین مخارج زندگی با پدر خواهدبود.

 بعداز هفت سالگی و درصورت حدوث اختلاف بین والدین ، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه است . مثلا چنانکه برای یکی از والدین مشکلی پیش آید از قبیل عدم صلاحیت در نگهداری طفل یا اعتراض یکی از والدین در نحوه نگهداری طفل ، حتی در مدتی که اولویت بنگهداری با پدر یا مادر است بازهم امکان تغییر صاحب حضانت خواهد بود.

 در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل (صغیر یا محجور) با آن که زنده است خواهد بود هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده ‌باشد . مثلاً با فوت پدر ، حضانت طفل با مادر است نه پدربزرگ طفل.

 – طفل را نمی‌توان از ابوین و یا از پدر و یا از مادری که حضانت با او است گرفت مگر در صورت وجود علت قانونی.

 ازدواج مجدد مادر حق حضانت وی را به نفع پدر ساقط می کند امادر مواردی که پدر فوت کرده باشد، ازدواج مجدد مادر موجب سقوط حق حضانت وی نخواهد شد.

 در صورتی که پدر و مادر هر دو فوت کرده باشند حضانت با جد پدری و پس از آن با سایر خویشاوندان طفل است.

 تعیین هزینه متعارف جهت حضانت با دادگاه است و پرداخت آن بعهده پدر یا جد پدری می باشد .

  هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگاهداری او امتناع کند در صورت امتناع دادگاه امتناع کننده را الزام می کند و در صورتی که الزام ممکن یا مؤثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هر گاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تأمین کند.

 -در مواردی پدر و مادر می توانند به نفع یکدیگر از حق حضانت خود صرف نظرکنند. بنابراین قراردادهای بین والدین در مورد حق حضانت در صورتی که بر خلاف غبطه و مصلحت طفل نباشد، معتبر و لازم الاجرا است. اما آنجا که قانون می گوید حضانت تکلیف ابوین است لذا پدر و مادر نمی توانند در آن واحد این حضانت را از خود ساقط نمایند و طفل را بی سرپرست رها نمایند .

برای مطالعه مقاله الزام به تمکین زوجه (زن) و همه چیز در مورد آن کلیک کنید.

چرا بعد از طلاق, بچه به پدر داده می شود؟

درپاسخ این سوال توجه به چند نکته حایز اهمیت است

الف)حق حضانت و سرپرستی از کودک

در ماده 1178 قانون مدنی آمده است: «ابوین مکلف هستند که در حدود توانایی خود به تربیت اطفال خویش به حسب مقتضی اقدام کنند و نباید آنها را مهمل بگذارند».مقصود از «ابوین» پدر و مادر اطفال اند. مطابق این ماده قانونی، نگهداری طفل بر عهده پدر و مادر است: در ماده 1172 قانون مدنی حضانت از طفل به صورت یک تکلیف الزامی برای پدر و مادر مطرح شده است. « هیچ یکی از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کند در صورت امتناع یکی از ابوین، حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقربا یا به تقاضای مدعی العموم نگهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده اوست الزام کند اگر الزام ممکن نبود، حضانت را به خرج پدر و هر گاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تأمین کند.» مطابق این ماده مادر در مواردی ملزم و مکلف است که هزینه نگهداری و حضانت طفل خود را بپردازد.هم چنین براساس ماده 1168 قانون مدنی، حضانت اطفال هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است. حق است زیرا والدین بیش از هر کس دیگر به طفل نزدیک بوده و لذا در نگهداری آن بر هر شخص دیگری مقدم هستند و کسی نمی تواند بدون مجوز قانونی این حق را نادیده انگاشته و به آن تجاوز کند. اما تکلیف است زیرا پدر و مادری که فرزندی را به دنیا آورده اند، در قبال آن مسئولیت سنگینی دارند و مکلف به انجام وظایفی هستند که اهم آن حضانت(نگهداری، تربیت و به کمال رساندن) است.
قانون برای این که از نظر حقوقی تکلیف و حقوق پدر و مادر را در نگهداری طفل شان معین نماید این گونه مطرح کرده است: « ماده 1169 قانون مدنی: برای نگهداری طفل مادر تا دو سال از تاریخ ولادت او اولویت خواهد داشت. پس از انقضاء این مدت حضانت (نگهداری و سرپرستی) با پدر است مگر نسبت به اطفال اناث (دختر) که تا سال هفتم حضانت آنها با مادر خواهد بود.» در این حکم هم مراعات مسائل تربیتى و عاطفى شده است؛ چرا که اوج نیاز عاطفى به محبت مادر در این سن‏ها است و هم مراعات مصحلت زن.
بنا براین? با توجه به ماده های قانون مدنی ایران تردیدی وجود ندارد که مادر حق سرپرستی و نگهداری از فرزندان شان را دارد. اسلام حق نگه‏دارى دختر را تا هفت سالگى و پسر را تا دو سالگى به مادر داده است؛ یعنى، اگر مادر مایل باشد مى‏تواند پسر یا دختر خود را تا این سن‏ها (با پرداخت هزینه آن توسط مرد) نگه‏دارى کند و بعد از آن متوقف بر توافق طرفین است.

ب) موارد سقوط حق حضانت

گاه اتفاق می افتد که در اثر عارضه،‌ حادثه به هر دلیلی حق حضانت سلب می شود،‌ در این حالت مراجع قانون گذاری برای حفظ منافع کودک و سالم سازی افراد آینده جامعه، قوانینی را وضع نموده است که بر اساس آن، به افرادی که صلاحیت خود را از دست داده اند.(اعم از پدر و مادر) اجازه نمی دهد که از کودک نگهداری کنند. حقوق دانها از آن به موارد سقوط حق حضانت یا موانع اعمال آن یاد کرده اند که ما به طور فشرده به آن موارد اشاره می کنیم.

1. جنون، هر گاه مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست( دو سال در پسر و هفت سال در دختر) مبتلا به جنون شود طبق ماده 1170 قانون مدنی، حق حضانت با پدر خواهد بود، اما اگر پدری که حق حضانت طفل با اوست مبتلا به جنون شود، هر چند که قانون مدنی در این مورد ساکت است،‌ حقوق دانها گفته اند که با استفاده از وحدت ملاک ماده 1170 می توان حکم کرد که حق حضانت به مادر منتقل می شود.(دکتر سیدحسین امامی، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، چ نهم، 1373 ه.ش، ج5، ص1960)
2. ازدواج مادر، هر گاه نکاح بین والدین در اثر طلاق یا فسخ منحل شود و مادر عهده دار حضانت طفل خود شود و سپس شوهر دیگری اختیار نماید، طبق ماده 1170، حق حضانت او از بین می رود.
3. عدم مواظبت از طفل، ماده 1173 قانون مدنی می گوید: « هر گاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر و مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس قوه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل متقضی بداند، اتخاذ کند. موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:
1. اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
2. اشتهار به فساد اخلاقی و فحشاء.
3. ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی.
4. سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق.
5. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
بنابراین،‌ نگهداری طفل و تربیت آن با پدر و مادر است ولی قانون برای آن که بین پدر و مادر روی نگهداری و تربیت او اختلاف بروز نکند، چاره ای اندیشیده است که به اعتبار آشنا بودن به نحوه نگهداری طفل، تا دو سال در پسر و تا هفت سال در دختر،‌ مادر را بر پدر مقدم داشته است ولی پس از سن دو سال در پسر و هفت سال در دختر که تربیت اجتماعی را، لازم دارند و قدرت پدر در این سنین نوعا برای تربیت طفل، بیش از مادر است، قانون، پدر را بر مادر مقدم داشته است.
همچنین در مواردی که هر یک از پدر و مادر، در اثر جنون،‌ اعتیاد، فساد اخلاقی و … صلاحیت و توانایی خود را نسبت به تربیت و نگهداری طفل از دست بدهند، حق حضانت آنها ساقط شده و به دیگری یا سرپرست و ولی کودک منتقل می شود. هم چنین در مواردی که بین زن وشوهرطلاق وجدای اتفاق می افتدقانون روش دیگری رادرجهت حضانت وتربیت صحیح کودک درنظر گرفته است؛ چرا که مساله نزاع بر سر سرپرستى فرزند بالاخره باید به نوعى حل شود یا باید فرزند را در اختیار مادر گذاشت و یا در اختیار پدر؛ چون بر فرض جدایى راهى جز این نیست که در اختیار یک نفر باشد. در این بین اسلام در مقاطع خاصى فرزند را تحت حضانت مادر و در دیگر موارد او را تحت سرپرستى پدر دانسته است.زیرا اگر نگه‏دارى بچه‏ها همیشه بر عهده زن مى‏بود، در تشکیل زندگى و ازدواج مجدد وى مشکلات فراوانى ایجاد مى‏گشت و مسلماً صلاح یک زن نیست که با اولین شکست در زندگى خود، براى همیشه از داشتن یک زندگى گرم و پُرمحبت محروم بماند و متحمل سختى‏ها و دشوارى‏هاى فراوان گردد.گرچه در مواردى این موضوع ممکن است موجب رنجش مادر گردد ولى از سوى دیگر او را آزاد نموده تا بتواند راه زندگى خود را انتخاب کند و مرد نیز نتواند از مسو ولیت خود شانه خالى نماید. اما توجه داشته باشیم که: انتساب فرزند به پدر و مادر از نظر شرعى یکسان است چنانکه قرآن مجید فرزندان حضرت زهرا(س) را به پیامبر منسوب مى‏نماید. با آنکه این انتساب از طرف مادر است (آیه مباهله و ابنانا و ابناکم). همچنین عیسى(ع) را فرزند ابراهیم(ع) مى‏داند حال آنکه انتساب او از طریق مادر است. بنابراین انتساب به هر دو یکسان است گرچه رسم امروزه جامعه و اعتبارات فعلى آن است که فامیل را از پدر مى‏گیرند.
برای آگاهی بیشتر ر.ک: سیدحسن امامی، حقوق مدنی، ج5، باب دوم، نگهداری طفل و نیز ر.ک: دکتر عبدالله کیانی، قانون مدنی و فتاوای امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1384، ج2،(کتاب هشتم، باب دوم ص556)

برای مطالعه مقاله مراحل طلاق از طرف زن! کلیک کنید.

حق ملاقات والدین با فرزند

یکی از مسائل مرتبط با موضوع حضانت، حق ملاقات والدین با اطفال است که در ماده ???? از قانون مدنی به آن اشاره شده است. در این ماده آمده در صورتی که به علت طلاق یا هر دلیل دیگری والدین طفل در یک منزل سکونت داشته باشند، هر یک از والدین که طفل تحت حضانت او نیست، حق ملاقات فرزندش را دارد.

تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف میان والدین نیز با محکمه است. یکی از مسائل بسیار مهم هنگام تعیین زمان و مکان ملاقات، رعایت مصالح و شرایط روحی و جسمی طفل است، چرا که بارها دیده شده که زوجین که به دنبال حل مشکل خود هستند، با در نظر گرفتن مصالح و منافع خویش، مصالح طفل را فراموش می کنند. در حالی که مسائل مهمی باید در این باره مد نظر قرار گیرد

رعایت سن طفل

هنگامی که طفل شیرخواره است و نیاز به شیر مادر دارد، باید ساعت ملاقات به نحوی تعیین شود که به کودک آسیب جسمانی وارد نشود و هنگامی که طفل در مهدکودک و یا در حال طی دوره آمادگی است، ساعت ملاقات او نباید لطمه ای به آموزش و تربیتش وارد کند. در مرحله ورود به دبستان و دوران آموزش کودک نیز ساعت ملاقات نباید موجب ایجاد اختلال در یادگیری او شود.

رعایت وضع جسمانی کودک

گاهی اطفال یا فرزندان مبتلا به بیماری هایی هستند که از ابتدای تولد دچار آن شده اند. یا ممکن است از نوعی معلولیت رنج ببرند، در این موارد نیز باید سعی شود ساعت و مکان ملاقات به تشدید بیماری و یا اختلال در روند درمان کودک نینجامد.

تغییر ساعت ملاقات در فصول مختلف سال

می توان با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی و آب و هوایی و تغییرات آن در فصول مختلف، ساعت ملاقات و یا محل آن را با شرایط منطبق کرد به نحوی که ساعت ملاقات در فصل زمستان نمی تواند با ساعت ملاقات در فصل تابستان یکسان باشد.

تعیین مکان ملاقات

یکی از مسائل مورد اختلاف میان والدین، محل ملاقات است. متأسفانه برخی از والدین به تعهدات خود مبنی بر تهیه مقدمات ملاقات عمل نمی کنند و به ناچار با دخالت انتظامی و توسل به قوای مجریه ملاقات صورت می گیرد.

برخی دادگاه ها نیز برای حل این مشکل، کلانتری را محل ملاقات قرار می دهند. در حالی که این اقدام به طفل آسیب روحی و روانی جدی وارد می کند و ترس و اضطراب ناشی از این ملاقات ها آرامش روحی او را در معرض خطرات جدی قرار می دهد.

این در حالی است که امروزه خلأ قانونی، وجود ابهام در قوانینی که ضمانت اجرای تخلف از انجام حق ملاقات را مشخص سازند نیز این موضوع را تشدید کرده اند. گروهی معتقدند مجازات موضوع ماده ??? قانون مجازات اسلامی منصرف از والدین است و نمی توان والدین متخلف را به این استناد مجازات کرد.

به عقیده آنان مجازات ممانعت از ملاقات کودک به موجب ماده ?? قانون حمایت خانواده برای هر بار تخلف پرداخت مبلغی از یک هزار تا ? هزار ریال است که در وضع فعلی بسیار ناچیز است. همچنین به موجب نظریه مشورتی شماره ? /????? مورخ ? اسفند ???? ماده واحده مربوط به حق حضانت سال ???? توسط ماده ??? قانون مجازات اسلامی فسخ نشده، هر یک در جای خود قابل اعمال هستند.

با بررسی در ماده واحده مربوط به حق حضانت روشن می شود که مجازات حبس با اجرای حکم برای متخلف تعیین شده است. با توجه به اصل تفسیر و محدوده قوانین جزایی که از نتایج اصل قانونی بودن جرایم مجازات است، در این ماده از ملاقات صحبتی نشده است.

بنابراین گروهی عقیده دارند که نمی توان شخصی را که مانع ملاقات می شود به استناد این ماده مجازات کرد. به همین خاطر باید در این باره چاره ای اندیشیده شود و خلأ قانونی یا تعارض اختلاف آرا از موارد قانونی مرتفع شود.

برای مطالعه مقاله قوانین رحم اجاره ای در ایران! کلیک کنید.

شرایط حضانت طفل پس از فوت پدر

در صورت فوت پدر طفل طبق قانون حضانت طفل با مادر خواهد بود و کسی حق ندارد مادر را از این حق محروم کند مگر به حکم قانون و مادر نیز نمی‌تواند از نگهداری و تربیت طفل خود پس از فوت پدر طفل امتناع کند مگر با عذر قانون.قانونگذار نگهداری و تربیت فرزند را حق و تکلیف پدر و مادر می‌داند. حق است زیرا کسی نمی‌تواند فرزند را از پدر و مادر جدا کند مگر به حکم قانون و تکلیف است برای اینکه پدر و مادر بدون دلیل موجه و قانونی نمی‌توانند از نگهداری و تربیت فرزند خود خودداری کنند و زمانی که زن و شوهر با هم زندگی می‌کنند فرزند تحت حضانت پدر و مادر خویش است و چنانچه زن و شوهر جدا از هم زندگی می‌کنند طبق قانون حضانت فرزند «پسر و دختر» تا هفت سالگی با مادر است و پس از هفت سالگی تا سن بلوغ با پدر است و پس از رسیدن به سن بلوغ فرزند انتخاب می‌کند که با کدام یک از پدر یا مادر زندگی کند البته چنانچه بعد از رسیدن به سن هفت مصلحت طفل اقتضا کند با تشخیص دادگاه حضانت طفل همچنان با مادر خواهد بود. اما اگر پدر طفل فوت کند چه کسی عهده ار طفل خواهد بود؟ در متن حاضر به این سوال پاسخ داده خواهد شد.

حضانت: به معنی نگاهداری و تربیت کودک است.
صغیر: کسی که به دلیل کم بودن سن قادر به اداره امورمالی خود نباشد.
جدر پدری: پدر پدر
حضانت: نگهداری

* نگهداری و تربیت طفل پس از فوت پدر:

در صورت فوت پدر طفل طبق قانون حضانت طفل با مادر خواهد بود و کسی حق ندارد مادر را از این حق محروم کند مگر به حکم قانون و مادر نیز نمی‌تواند از نگهداری و تربیت طفل خود پس از فوت پدر طفل امتناع کند مگر با عذر قانون، زیرا در صورت خودداری مادر از حضانت طفل دادگاه می تواند او را ملزم به نگهداری کند و اگر الزام ممکن نباشد به خرج پدر و اگر پدر زنده نباشد به خرج مادر حضانت طفل را تأمین کند و هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی مادر صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر قرار گیرد دادگاه می‌تواند به تقاضای نزدیکان طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ کند موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی بشمار می‌آید:

– اعتیاد زیان آور به الکل، موادمخدر و قمار.
– اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.
– ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی.
– سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء تکدی گری و قاچاق.
– تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.

اگر خانمی، همسرش به عللی از جمله به طور مثال بر اثر تصادف فوت کرده و از وی فرزند یا فرزندانی باقی مانده باشد، آیا پدر شوهر یا برادر شوهر می‌توانند فرزندان را از او جدا کنند؟

در این متن، تلاش شده است که پاسخ این سوال و افرادی که درگیر این مشکلات هستند، به اختصار بیان شود. در زمانی که پدر فوت می‌کند و جد پدری نیز در قید حیات نیست، چنانچه مادر دارای صلاحیت باشد می‌تواند به اداره سرپرستی مراجعه و مطابق قانون قیم‌نامه دریافت دارد. ولی در زمانی که جد پدری یا پدر پدر حیات دارد، طبق قانونی که در این زمینه در تاریخ 6/5/64 به تصویب رسیده است. نگهداری و حضانت فرزندان صغیری که پدران‌شان به مقام والای شهادت رسیده یا فوت شده باشند، به مادران آنها واگذار می‌شود، علاوه بر آن دولت یا در صورت شهادت پدر بنیاد ایثارگران هزینه زندگی فرزندان را در حدود متعارف به مادر آنها پرداخت می‌کند.

هزینه متعارف چیست؟

جواب: هزینه متعارف عبارت از مخارجی است که با توجه به نحوه زندگی و معیشت فرزندان و این که در چه سنی بوده و در چه مقطعی اشتغال به تحصیل دارند، برحسب عرف، تعیین می‌شود.

آیا مادر می‌تواند با وجود حضانت فرزندان ازدواج کند؟

جواب: قانونگذار به مادر اجازه داده است، در صورت ازدواج مجدد نیز به حضانت فرزندان ادامه دهد، ولی مطابق قانون، شوهر باید اجازه قیمومت را به همسرش بدهد و معمول این است که شوهر در اداره سرپرستی حاضر شده و کتباً رضایت خود را اعلام می‌دارد.

در این جا ذکر دو نکته ضروری است: اولاً صرف نظر از این که عمو یا عمه نقشی در حضانت ندارند در صورتی که مادر صلاحیت نگهداری فرزندان را نداشته باشد، این حق توسط دادگاه از وی سلب می‌شود، به عنوان مثال زنی که سوء شهرت دارد یا رفتار و کردار او نامناسب و در تربیت فرزندان مؤثر باشد، چنانچه جد پدری این موضوع را به دادگاه اعلام و سلب صلاحیت مادر را تقاضا کند، دادگاه به طریق مقتضی در این زمینه تحقیق می‌کند و به مددکاران یا نیروی انتظامی دستور می‌دهد با مراجعه به محل زندگی فرزندان و مادر ایشان، در صورتی که ادعای جد پدری یا هر فرد دیگری که اعلام کرده، صحت داشته باشد و نگهداری فرزندان توسط مادر به مصلحت نباشد، نگهداری به او تعلق می‌گیرد و در غیر این صورت از میان اقوام و بستگان به شخصی که شایستگی حضانت را داشته باشد سپرده می‌شوند.

ثانیاً، حضانت تنها شامل نگهداری و پرورش جسمی و روانی طفل است، از راه‌هایی مثل تغذیه، پرورش، تربیت و تحصیل و آنچه برای بقای وی لازم باشد، اما امور مهم مالی فرزند، مانند نقل و انتقالات ملکی، خرید و فروش خانه و امثال آن به عهده جد پدری است. به امورمذکور می‌توان مسایل غیرمالی مهم از جمله اجازه گرفتن گذرنامه و یا اجازه ازدواج را نیز اضافه کرد.

ماده 1168 قانون مدنی:

نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف والدین است.

ماده 1169 قانون مدنی:

برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.
تبصره «بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه است.»

ماده 1171 قانون مدنی:

درصورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آنکه زنده است خواهد بود هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد.
ماده واحده:
حضانت فرزندان صغیر یا محجوری که پدرانشان به مقام والای شهادت رسیده یا فوت شده باشند با مادران آنها خواهد بود…
ماده:
چنانچه به حکم دادگاه مدنی خاص یا قائم مقام آن دادگاه حضانت طفل به عهده کسی قرار گیرد و پدر یا مادر و یا شخص دیگری مانع اجرای حکم شود و یا از استرداد طفل امتناع ورزد دادگاه صادر کننده حکم وی را الزام به عدم ممانعت یا استرداد طفل می‌کند و در صورت مخالفت به حبس تا اجرای حکم محکوم خواهد شد.

فرزند ازدواج موقت متعلق به کیست؟

مسولیت فرزند در ازدواج موقت به عهده ی پدر است اما باید توجه داشت که این موضوع اختصاص به ازدواج موقت ندارد . چه در ازدواج موقت و چه در ازدواج دائم حضانت و نگه داری فرزند تا 7سالگی حق مادر است و از این سن به بعد بر عهده ی پدر گذاشته شده است.همچنین در هر دو ازدواج کلیه مخارج فرزندان و سرپرستی آنها بر عهده ی پدر است. اما اگر پدر کودکی فوت کند دادستان برای وی قیم تعیین کند و در اینصورت مادر در قیمومیت از وی سزاوارتر است.اما قانونی شدن و به رسمیت شناختن فرزندان حاصل از ازدواج موقت باعث میشود که در آینده خانواده های غیر متعارف بیشتری از ازدواج موقت حاصل شوند و افزایش ازدواج موقت باعث متزلزل کردن کیان خانواده ها میشود اما اگر هدف از ازدواج موقت کمک به کسانی است که پناهی جز قانون ندارند باید شرایطی برای مردها قرار داده شود تا احساس نکنند که شرایط برای آنها تسهیل شده است و باید مسئولیت هایی برای این افراد قرار داده شود تا به راحتی نتوانند فقط برای هوسرانی ازدواج موقت داشته باشند.